İşlem Hacmi (volume) 2

 2. Yükselişlerde işlem hacmi fiyatlardan önce hareket eder
      İşlem hacminin, fiyatlardan önce bir tepe oluşturması normaldir. şekil 4'te işlem hacminin A
noktasında, fiyatların ise C noktasında tepe yaptığı görülüyor. C noktasında işlem hacmi seviyesi, A ve B noktalarına göre daha düşüktür. B noktasında fiyat ile hacim arasında ters yönde hareket başlıyor, fiyatlar yükselmeye devam ederken hacim daha aşağıda tepe yapmaya başlıyor. Bu biçimde hareketler bize, fiyatların artık istekli alıcıların yarattığı para girişi ile desteklenmediğini ve sürmekte olan trende şüpheyle bakmak gerektiğini söyler.

                         şekil 4 Yükselen fiyatlar artan işlem hacmi ile desteklenmelidir.
       Grafik 3' teki IBM grafiği üzerinde iki yorum kuralı gösteriliyor. Önce, işlem hacminin önceden düşüşe başlaması konspetini görüyoruz. Daha sonra, düşüşün başladığı ilk iki günde hacmin nasıl dikkate değer bir oranda arttığına dikkat ediniz. Bu, yukarıda da anlatıldığı gibi anormaldir; çünkü işlem hacmi trende paralel değildir; bu yüzden de düşüşe işaret eden bir sinyaldir.

  
  3. Bir düşüşün ardından aşırı yüksek hacim ile bir "satış zirvesi" oluşur ve bu genellikle
yukarı yönlü bir işaret olarak kabul edilir.
     Şekil 5' te fiyatların bir süre düştükten sonra işlem hacmindeki yüksek artış ile birlikte yukarı
döndüğü bir piyasa görülüyor. Bu, "satış zirvesi" olarak nitelendirilmekte olup, burası arz fazlasının karşılandığı noktayı temsil eder. Bu gibi düşüşler genellikle kötü haberler ile tetiklenir, zayıf ve bilgisiz yatırımcıları buldukları her fiyata satış yapmaya sevk eder. Fiyatlar yeterince düştükten sonra, kötü haberleri daha iyi değerlendirebilen daha bilgili alıcılar devreye girerek arz fazlasını karşılamaya başlarlar ve böylece fiyatlar yukarı döner. "Satış zirvesi" ya bir dibi temsil eder ya da bunu bir ralli ve ardından yeni en düşük seviyelerin görüldüğü bir hareket izler. Her iki halde de "satış zirvesi" ile oluşan dibin oldukça uzun bir süre üzerinde kalınır. Bu “oldukça uzun bir süre”, grafiğin zaman aralığına bağlı olarak değişir. Gün içi bir grafikte yer alan bir "satış zirvesi" asla, aylık veya daha uzun vadeli bir grafikte görülen bir "satış zirvesi" kadar güçlü olmaz.Satış büyük miktarda bir hacmi cezbettiğinden, bunu izleyen yükselişte hacmin azalan eğilimde olması doğaldır. Bu, azalan işlem hacmiyle birlikte gerçekleşen yukarı yönlü bir fiyat hareketinin, yükseliş sinyali olan kabul edildiği nadir hallerden biridir.

                                          Şekil 5 - "Satış zirvesi" yukarı yönü işaret eder
     şekil 6’da gösterildiği gibi "satış zirvesi" sonrasında yaşanan rallinin ardından aşağıdaki dip
genellikle tekrar test edilmektedir. Satışa olan ilginin bariz bir şekilde azaldığını gösteren ve bir önceki dipte meydana gelen aşırı heyecanla karşılaştırıldığında iyice düşmüş olan işlem hacmi, bu testin başarısı konusunda ipucu verir. İkinci dipte ilginin azalmış olması, alıcılar ve satıcılar arasında çok hassas bir denge kurulduğunu gösterir. Bunun sonucunda bir rallinin başlaması halinde, bu ralli genellikle büyük bir hareketin ilk aşaması olmaktadır.

                     Şekil 6 - Dip seviyelerin test edilmesi sırasında düşük hacme dikkat edin

          4. Önemli bir dipte rekor seviyede hacim oluşması, genellikle büyük çaplı bir rallinin
habercisidir.
          şekil 7'de büyük çaplı bir düşüşü izleyen bir ralli gösterilmiştir. Ancak, hacim rekor seviyelere
yükselmiştir. Bu tip bir hareket, genellikle piyasadaki algılamanın tam tersine döneceğinin habercisi olan bir uyarıdır. Hemen akla gelen örnekler New York Borsası'nda 1982 ve 1984 düşüş piyasalarında ve Ekim 1998 ara düzeltmesinde meydana gelen diplerde oluşan rekor işlem hacimleridir. Aynı olay Ekim 1998'de bono vadeli piyasasında da görülmüştür. Bu tür piyasa hareketleri çok sık oluşmaz, oluştuklarında ise hafife alınmamalıdır.

                                                 Şekil 7 - Parabolik artış yükseliş işaretidir

         5. Fiyat ve işlem hacminde meydana gelen parabolik hareketler düşüş işaretidir.
       Son şekilde (şekil 8) hem fiyat hem de hacim açısından parabolik bir yükseliş görüyoruz. Bu
gibi hareketler seyrini tamamladıktan sonra genellikle yorulma işareti olarak görülür. Bu gibi hallerde, fiyat ve hacmin aynı anda, bir önceki yükselişin sonu ile ilişkilendirilen aynı hız ile
dönmeleri normaldir.

               Şekil 8 - Uzun bir düşüşten sonra aniden artan işlem hacmi yükseliş işaretidir.
Özet:
1. İşlem hacmi trend olarak değerlendirilir ve bu trendler her zaman yakın geçmiş ilekarşılaştırılarak yorumlanır.
2. Hacmin yükselen fiyatlara paralel olarak artması ve düşen fiyatlarla daralması normaldir.Bunun aksi gelişmeler anormal olarak görülür ve trend dönüşünün yakın olduğuna işaret eder.
3. Yükseliş trendlerinde hacmin, fiyatlardan önce hareket etmesi normaldir.
4. "Satış zirvesi" ile piyasa yatışır. Bu, kesin olarak bir dibe işaret etmese dahi, ardından hemen hemen her zaman bir ralli gelir.
5. Rekor işlem hacimleri görülen önemli dipler, genellikle güçlü birer ralli sinyalidir.