Hareketli Ortalamalar (Moving Averages)

          Hareketli Ortalama (HO), belirlenmiş olan bir süre için, bir serinin (hisse senedine ait kapanış fiyatları serisi örnek gösterilebilir.) aldığı ortalama değerdir. Örneğin A hissesinin 25 günlük hareketli
ortalaması denildiğinde son 25 gün içinde oluşan fiyatların toplanıp 25’e bölünmesiyle basit hareketli ortalama (BHO) bulunur. Fiyatların değişmesiyle birlikte HO da değişecek ve fiyatlar yönünde hareketedecektir. Son birkaç günlük fiyatın belirlenen bir dönem için hesaplanan HO ile karşılaştırması fiyatların trend değişimi veya trendin devamlılığı üzerinde önemli ipuçları vermektedir.
          Günümüzde en çok kullanılan ve Teknik Analiz bilgisayar programları tarafından hesaplanıp grafiği çizdirilebilen beş tür HO vardır. Bu HO’ların arasında çok önemli ayrılıklar veya sapmalar
yoktur. Belli başlı en önemli ayrılık, HO hesaplanırken belirlenen dönem içerisinde en çok son günlere mi, daha eski tarihlere mi veya eşit her tarihe eşit önem mi verildiğidir. Örneğin basit HO’da ele alınan dönemin her gününe aynı ağırlık verilirken, ağırlıklı HO’da son günlere daha fazla ağırlık verilir. Üçgensel (triangular) HO’da ise dönem içerisinde ortaya düşen tarihlere daha fazla ağırlık verilir. Şimdi aşağıda, söylediğimiz bu beş hareketli ortalamanın nasıl hesaplandığına dair formül ve açıklamaları verelim
          A. Hareketli Ortalama Türleri Nelerdir?
      1.Basit Hareketli Ortalama (Simple Moving Average)
      Bir hisseye ait fiyatların 21 günlük BHO’sını hesaplamak istiyorsak son 21 gün itibariyle oluşan fiyatlar toplanır ve 21’e bölünür. Buradan oluşturulan değer, fiyat grafiği üzerinde gösterilir Tüm serinin BHO hesaplandığında bir eğri olarak fiyatlarla birlikte izlenebilir.

  2.Ağırlıklı Hareketli Ortalama (Weighted Moving Average)
  Ağırlıklı Hareketli ortalama (AHO), belirlenen dönem içinde son günlere daha fazla ağırlık verilerek hesaplanır.BHO’dan çok daha yüksektir. Yorumlara ise daha sonra değinilecektir.      3.Üssel Hareketli Ortalama (Exponential Moving Average)
      Farz edelim ki belirli bir dönem için düne kadar olan üssel hareketli ortalama (ÜHO) bulunmuş olsun. Bugünkü oluşan fiyatın belirlenen bir yüzdesi eğer dünkü ÜHO’ya eklenirse bugünkü ÜHO
bulunmuş olur.
     4.Üçgensel Hareketli Ortalama (Triangular Moving Average)
     Üçgensel harekeli ortalama (ÜçHO) belirlenen gün sayısının orta kısmına düşen günlere daha fazla ağırlık vererek HO’nın hesaplanması yoludur. Burada son günlere fazla ağırlık vermekten ziyade daha önceki günlere daha fazla ağırlık verilmesi söz konudur.Örneğin 12 günlük ÜHO hesaplanacaksa ortaya düşen 4,5,6,ve 7’nci günlere daha fazla ağırlık verilir.
     5.Değişken Hareketli Ortalama (Variable Moving Average)
     Bu hareketli ortalama türü 1992 yılında Tushar Chande’nin yazmış olduğu makale ile Teknik Analiz literatürüne girmiştir.Değişken Hareketli Ortalama (DHO) ise yine üssel bir hareketli
ortalamadır. Fakat tek farkı özellikle fiyatların belli bir yerde sıkışmaları durumunda diğer HO’ların vereceği yanlış sinyalleri dikkate alarak daha hassas bir sonuç vermesidir. Bu tür HO trend yönünü diğer HO’lara göre daha erken sinyal verir.
        B.Hareketli Ortalamalar Nasıl Yorumlanır ?
     Hareketli ortalamaların çok sayıda yorumlanma tekniği vardır.En genel anlamda hareketli ortalamalar genel fiyat hareketinin yönünü gösterir. Uzun vadeli veya orta vadeli bir HO’nın yükseliyor olmasıpiyasanın sağlamlılığına ve düşmekte olması ise piyasanın zayıflığına işarettir.
Teknik analizde bir hissenin değerini arz ve talep belirler. Fiyatı etkileyen her şey, zaten kapanış fiyatının içinde içerilmiştir. Fakat sadece bir günlük kapanış fiyatı yeterli olmazsa fiyatın hareketli
ortalaması belirli bir süre içinde o hissenin değerini verecektir.Aşağıda Hareketli ortalamaların süreye göre sınıflaması verilmiştir.

     Yapılacak olan yorumlar da HO’nın vadesine göre değişecektir.HO’ya ilişkin yorumlar yapılırken en önemli kriter HO’nın vadesidir.Yorumları aşağıdaki şekilde sınıflayabiliriz.
İlk yorum; fiyatların hareketli ortalamayı aşağı yada yukarı kesmesi durumunda alım satım kararı verilmesidir.
İkinci yorum; biri kısa biri de uzun vadeli iki tane hareketliortalamanın birbirini kesmesi durumunda alım satım yapılmasıkonusudur.
Üçüncü yorum ise, aynı vadeye sahip fakat iki ayrı yöntemle hesaplanmış hareketli ortalamaların birbirlerini kesmesi durumudur.
           C.Fiyatların hareketli ortalamayı kesmesi durumu
     Hareketli ortalama vadesi belirlenir. Hareketli ortalama uzun vadeli veya orta vadeli alınmış olabilir. Bu tür bir durumda en bilinen yorumu, fiyatlarla hareketli ortalama arasındaki ilişkilere bakarak karar vermektir. AL sinyali fiyatların uzun yada orta vadeli HO’yı aşağıdan yukarıya doğru kırması ile gerçekleşir. SAT sinyali ise tam aksine fiyatların HO’yı yukarıdan aşağı doğru kırmasıyla geçekleşir.Hareketli ortalamalar bu noktalardan itibaren destek yada direnç noktası haline dönüşürler. Destek yada direnç noktalarının kırılmasıtrend değişimini ifade eder.
    Fiyatlar HO’yı kırdıktan sonra trend kırılmalarında olduğu gibi yüzde 3-5 kuralı ile arka arkaya en az iki gün fiyatların aynı yönde hareket etmesi kriterlerine bakılması ve bunun da Fibonnaci çalışmaları ile desteklenmesi gerekir.Hareketli ortalamalarda en önemli sorun kaç günlük hareketli
ortalamanın analizlerde kullanılacağının belirlenmesidir. Uzun vadeli alım satımlarda uzun vadeli hareketli ortalamaların hesaplanması gerekirken, kısa vadeli alım satımlarda da kısa veya orta vadeli
hareketli ortalamaların hesaplanması gereklidir.
    Eğer bir hissesenedinin 45 günlük bir süre içinde yükselip tekrar başladığı noktaya geldiği saptanmışsa ve bunu en az iki defa yapmışsa 23 günlük hareketli ortalamanın hesaplanıp yorumlanması daha uygun olacaktır.Eğer fiyatlar 23 günlük HO’yı yukarıdan aşağıya doğru kırmışsa ve bu kırılma da teyit edilmişse SAT sinyali gerçekleşmiş demektir. Ne zaman fiyatlar bu HO’yı yukarı doğru kırarsa ve kırılma teyit edilirse AL sinyali gerçekleşmiş demektir.Şimdi bir örnekle durumu açıklayalım
     Resim IV.6.1-4

    Yukarıdaki grafikte 21 günlük basit hareketli ortalama çizilmiş ve AL-SAT noktaları belirlenmiştir. İlk alım satımdan ciddi bir kar doğmuştur. İkinci alım satımdan ise, zarar ortaya çıkmıştır. Son alım
satımdan yine kar ortaya çıkmıştır.
   D.İki hareketli ortalamanın birbirini kesmesi durumu
   Hareketli ortalamaların sadece fiyatlar için çizilmesi veyahesaplanılması zorunluluğu yoktur. Diğer göstergeler için de bu hesaplanabilir. Örneğin RSI’nın da hareketli ortalaması hesaplanarak yukarıdaki şekilde yorumlanabilir.Fiyatların uzun yada orta vadeli bir hareketli ortalamayı kırması
aşağı doğru durumunda fiyatlardaki düşüş, kısa vadeli bir HO’yı kırmasına nazaran daha yüksek olacaktır.

   Şimdi gelelim en önemli noktaya. Yukarıdaki grafikte kısa vadeli hareketli ortalama (6 günlük) orta vadeli hareketli ortalamayı (21günlük) yukarı kestiğinde AL, aşağı kestiğinde SAT kararı verilmiştir.
hareketli ortalamaları bu şekilde kullanmanın doğruluğunu siz karar vermelisiniz.
     E.Aynı vadede iki ayrı hareketli ortalama kesişmişse
    Aynı vadeyi almanıza rağmen farklı hesaplama yöntemlerine göre hesaplanmış hareketli ortalamaların birbirini kestiği noktaları da alımsatım noktası olarak kullanan analistler vardır. Örneğin basit hareketli ortalama, üssel hareketli ortalamaya göre daha yavaş hareket eder.Dolayısıyla üssel hareketli ortalamanın son zamanlarda hızla artışa geçip basit hareketli ortalamanın üzerine çıkması AL, tam tersi olmasıise SAT sinyali olabilir.Aşağıdaki grafikte bu duruma ilişkin bir örnek verilmektedir.